Grafika wektorowa i rastrowa – który rodzaj grafiki nadaje się do druku wielkoformatowego?

Choć z pozoru mogą się wydawać bardzo do siebie podobne, grafiki wektorowe i rastrowe wykorzystują różne technologie, przez co na wydruku wyraźnie widać różnice między nimi. Dzisiaj opowiemy nieco szerzej o ich cechach oraz wadach i zaletach. Zastanowimy się też nad tym, która technika sprawdzi się lepiej przy wielkoformatowym wydruku.

Czym jest grafika wektorowa?

Pod pojęciem grafiki wektorowej (nazywanej też geometryczną) kryją się obrazy opisywane za pomocą figur geometrycznych o określonych współrzędnych matematycznych. Mogą to być zarówno odcinki i krzywe, jak i wielokąty i okręgi (a nawet bryły, gdy chodzi o grafiki 3D) oraz pola wytyczone przez owe figury.

Każdy punkt takiej figury ma przypisane konkretne wartości w matematycznym układzie współrzędnych – pozwala to na bardzo dokładne odwzorowanie jego położenia, co przekłada się na ogólną jakość obrazu. Grafika wektorowa zawiera również dodatkowe informacje, takie jak stopień przezroczystości, kolor i grubość linii czy kolor wypełnienia figur. Warto w tym miejscu wspomnieć, że grafikami wektorowymi są także fonty, czyli czcionki dostępne m.in. w edytorach tekstu.

Pliki z grafiką wektorową można poznać po ich rozszerzeniach – zdecydowanie najczęściej będą zapisane w formacie SVG. Często występują też jako pliki EPS, CDR (rozszerzenie CorelDraw) i AI (dedykowane rozszerzenie Adobe Illustrator), a także PDF. Ten ostatni format może być jednak mylący, ponieważ można w nim zapisywać również grafiki rastrowe – ciężko więc będzie je odróżnić bez otwarcia pliku PDF (pewną wskazówką może być „waga” pliku – grafiki wektorowe na ogół są „lżejsze” od rastrów).

Grafika rastrowa – czym się charakteryzuje?

Grafika rastrowa (lub bitmapa) to obraz opisywany przez pojedyncze punkty umieszczone w siatce pionowo-poziomej. W grafice komputerowej tymi punktami są piksele. Każdy z pikseli/punktów cechuje się trzema wartościami: szerokością, wysokością i kolorem.

Rastrami są niemal wszystkie grafiki umieszczane w internecie – od fotografii, po animowane GIF-y. Grafiką rastrową będzie więc każdy plik graficzny zapisany w formatach PNG, JPG, BMP, TIF czy GIF. Obraz rastrowy może też być zapisany w formacie PDF, ale można go bardzo łatwo odróżnić od wektorowego po jego otwarciu – po zbliżeniu grafika rastrowa wyraźnie „rozjedzie się” na pojedyncze, stykające się ze sobą piksele. Będzie to szczególnie widoczne przy przejściach między kolorami i ich gradientami.

Cechy grafiki wektorowej

Najważniejszą cechą grafik wektorowych jest bezstratna skalowalność – obraz wektorowy może być dowolnie zmniejszany i powiększany bez straty jakości. Wszystkie kontury pozostaną wyraźne i ostre bez względu na zakres zmian wielkości.

Grafiki wektorowe są więc idealne do tworzenia logotypów – dzięki temu formatowi można je idealnie dopasować zarówno do małych wizytówek, jak i gigantycznych billboardów zachowując tę samą wysoką jakość w obu przypadkach.

Zalety

W przypadku grafiki wektorowej do zalet zaliczają się bez wątpienia:

• Niższa waga pliku – pliki grafiki wektorowej na ogół „ważą” wyraźnie mniej (tj. zajmują znacznie mniej miejsca na nośniku danych) niż bitmapy rastrowe. Dzięki temu nawet projekty o wysokiej rozdzielczości można zapisać na małym nośniku czy bezproblemowo przesłać jako załącznik w wiadomości e-mail.
• Niemal nieograniczona skalowalność – wspomniana już skalowalność pozwala w niemal nieograniczonym stopniu zmieniać wielkość grafiki przy zachowaniu niskiej wagi pliku. Przykładowo, mimo kolosalnej różnicy rozmiarów między malutkim logo na wizytówce a tym umieszczanym na kilkumetrowym billboardzie pliki wektorowe będą zajmować zaledwie kilka MB i mogą być łatwo dostosowane np. do wyświetlania w telewizji 4k.
• Duży zakres możliwości edycji – grafikę wektorową można poddawać bardzo różnym modyfikacjom (trzeba jednak pamiętać, że jest to czasochłonne i wymaga wprawy). Ponadto grafikę wektorową można stosunkowo łatwo przerobić na grafikę rastrową – większość programów graficznych używanych przy grafice wektorowej ma wbudowaną opcję takiej konwersji.
• Możliwość tworzenia projektów 3D – dzięki temu, że grafika wektorowa może być tworzona w trzech wymiarach, bez problemu można uzyskać projekty przeznaczone do nadruku na obiektach 3D, takich jak firmowe pudełka czy reklamy przestrzenne.

Wady grafiki wektorowej

Skoro wiemy już, jakie są plusy tego rodzaju grafik, czas zapoznać się z jej wadami. Minusami tego typu obrazów są:

• Bardzo ograniczony wybór narzędzi – grafika wektorowa na ogół może być zapisana tylko w formacie obsługiwanym przez dany program graficzny. W związku z tym jej prawidłowe wyświetlenie i edytowanie będzie w większości przypadków wymagać dysponowania tą samą aplikacją, w której dany obraz powstał. Przykładowo, grafika z rozszerzeniem .ai może być edytowana tylko w programie Adobe Illustrator.
• Trudniejsze tworzenie grafik – stworzenie obrazu wektorowego wymaga znacznie większego nakładu pracy, niż przygotowanie grafiki rastrowej, a samo renderowanie zajmuje więcej czasu. Dotyczy to zwłaszcza bardzo szczegółowych obrazów, które wymagają stworzenia dużej liczby krzywych i kształtów geometrycznych.
• Słabe odwzorowanie przejść tonalnych – obiekty wektorowe bardzo wyraźnie się od siebie odcinają. O ile nie jest to problem w przypadku np. logo czy oznaczeń na produktach, tak znacznie utrudnia stworzenie grafik o jakości fotografii. Jeśli więc zależy nam na szczegółowych obrazach pełnych płynnych przejść między tonami i głębi koloru, lepiej jest sięgnąć po grafikę rastrową.

Cechy grafiki rastrowej

Wartą wymienienia tutaj cechą grafiki rastrowej jest możliwość uzyskania niesamowitej głębi kolorów. Format ten pozwala zatem tworzyć fotorealistyczne grafiki pełne żywych barw.

Grafika rastrowa pozwala także na tworzenie płynnych przejść między poszczególnymi kolorami i obiektami – granice między nimi nie są tak wyraźne, jak w grafice wektorowej.

W grafice rastrowej można wykorzystać dwie palety kolorów – CMYK i RGB. Ta pierwsza ma 32 bity i zapisuje się wyłącznie w formacie TIF, natomiast druga może być 24- lub 48-bitowa i może być zapisywana we wszystkich formatach rastrowych (przy czym JPG-i są tylko 24-bitowe).

Zalety

Główne zalety grafik rastrowych to:

• Duży wybór narzędzi graficznych – rastry mogą być tworzone i obrabiane w bardzo wielu programach – ich formaty są uniwersalne i mogą być bez problemu odczytywane przez większość narzędzi. Przykładowe profesjonalne programy do pracy na rastrach to Adobe Photoshop czy Affinity Photo. Z darmowych warto wspomnieć o GIMP-ie.
• Łatwość tworzenia i edycji – rastry są o wiele łatwiejsze w tworzeniu i edycji niż grafika wektorowa – z odpowiednim narzędziem nawet początkujący grafik może tworzyć rozbudowane projekty i np. zmienić kolor całej sekcji zaledwie kilkoma kliknięciami.
• Doskonałe odwzorowanie barw – grafika rastrowa pozwala na realistyczne odtworzenie barw, delikatnych różnic tonalnych między nimi oraz subtelnych przejść między kolorami. Dzięki temu taka grafika może mieć jakość najlepszych zdjęć i wiernie odwzorowywać rzeczywistość.

Wady

Najważniejsze wady rastrów to przede wszystkim:

• Duża „waga” obrazu – szczegółowa grafika rastrowa zajmuje bardzo dużą ilość miejsca w pamięci komputera, zwłaszcza w porównaniu z wektorową. Chcąc stworzyć raster o dużej rozdzielczości (np. do umieszczenia na oglądanym z bliska dużym plakacie), trzeba się więc liczyć z tym, że rozmiar pliku będzie bardzo duży – „waga” pojedynczej grafiki rastrowej może dochodzić nawet do kilkuset MB.
• Utrata jakości przy skalowaniu – powiększanie grafiki rastrowej skutkuje zwiększaniem rozmiaru pikseli, przez co obraz staje się mniej wyraźny i wygląda, jakby był ułożony z kafelków (pojawia się tzw. pikseloza). Dlaczego tak się dzieje? W przeciwieństwie do grafiki wektorowej rozciąganie nie tworzy tutaj nowych punktów – ilość pikseli pozostaje taka sama, niezależnie od tego, jak bardzo powiększymy obraz.

Porównanie grafiki wektorowej i rastrowej

Skoro znamy już różnice między grafiką wektorową a rastrową, wróćmy do tytułowego pytania – która z nich sprawdzi się lepiej na wydrukach wielkoformatowych? Ciężko jest udzielić na nie jednoznacznej odpowiedzi – wszystko zależy od tego, czego potrzebujemy. Przykładowo, wielkie billboardy oglądane z dużej odległości mogą spokojnie być rozpikselowane, treści o charakterze informacyjnym lub oglądane z bliskiej odległości powinny być bardzo wyraźne (a więc wektorowe), a zdjęcia czy materiały reklamowe nawiązujące do natury przedstawiać ją realistycznie. Najlepsze efekty można osiągnąć, poprzez łączenie obu typów grafik – przykładowo, na dużej tablicy reklamowej logo powinno być wektorowe, a towarzysząca mu grafika może być rastrowa. Nie wiesz, która grafika będzie lepsza dla Twojego projektu? Profesjonalna drukarnia wielkoformatowa pomoże Ci rozwiązać ten dylemat i przygotować wysokiej jakości materiały reklamowe.